Âşıklık Geleneği Bağlamında “Bağlama”nın Anadolu’daki Yayılma Alanları

Abstract

Âşıklık geleneğinin vazgeçilmez bir çalgı aleti olan saz, Türk dünyasında “kopuz, çöğür, dombra, cura” gibi adlarla anılmaktadır. Anadolu’da ise bu çalgı aleti “saz/bağlama” olarak adlandırılır. Bildiride bağlamanın yayılma alanları ve kullanım biçimleri üzerine bir değerlendirme yapılması amaçlanmaktadır. Bağlamanın yayılma alanlarını incelerken, bütün Türk dünyasını ele almak bildiri boyutunu aşacağından, konu Anadolu sahasıyla sınırlandırılacaktır. Bildiride âşıklık geleneğinde önemli yer tutan bağlamanın teknik ve fizikî çeşitliliği ile Anadolu sahasındaki kullanım çeşitliliğine
değinilecektir. Bağlamanın fiziksel özelliklerine ve bunun yanında Türk halk edebiyatı içerisinde yer alan âşık edebiyatında, bağlamanın Anadolu’daki yansımalarına da değinilecektir. Ayrıca “bağlama” sözcüğünün etimolojisine de bakılacaktır.
Bağlamanın Alevî inançlarındaki yansımaları da kaynaklardan alınan somut örneklerle belirtilecektir. Bağlamanın tarihçesine bakılırken bunun yanında bağlamanın Anadolu’daki eğitim yönü de ele alınacaktır.