Kırgızistan’daki Ortaokul, Lise Tarih Ders Kitaplarında Türkiye Tarihinin Okutulması

Abstract

Kırgızistan’da Osmanlı ve Türkiye tarihi ile ilgili bilimsel çalışmalar aslında 20. yy’ın ilk yarısından itibaren yayımlanmaya başlamıştır. Ancak ortaokul ve lise öğrencileri için hazırlanmış tarih ders kitaplarında bu konulara pek yer verilmemiştir. 1990lı yıllara kadarki tarih ders kitaplarında yalnız Osmanlı ve Türkiye tarihi değil, Kırgızistan’ın kendi tarihi, Kırgızların geçmişi konusundaki bilgiler de oldukça yetersiz kalmıştır. Örneğin, Osmanlı tarihi hakkındaki bilgi ancak bir-iki paragrafı geçmezken, Osmanlının varisi olan Türkiye Cumhuriyeti konusunda pek dikkate değer bir bilgi verilmemiştir. Ayrıca, verilen bilgiler de negatif olup, öğrenciler Osmanlı Türklerini “sömürgeci” olarak
öğrenegelmişlerdir. 1991 tarihinde Kırgızistan egemen devlet statüsü kazandıktan sonra Kırgızistan ve Türkiye Cumhuriyetleri arasındaki çok yönlü ilişkiler Türk tarihinin Kırgızistan’da tanınması ve gelişmesine zemin hazırlamıştır. Bu ilişkiler sonucunda Kırgızistan’da da Türkiye Cumhuriyeti ve halklarının tarihine olan ilgi artmıştır. Son 15-20 senede konuyla ilgili Kırgızistan’da önemli çalışmaların yapıldığı söylenebilir. “Vatan
Bilgisi”, “Kırgızistan’ın Tarihi”, “Dünya Tarihi” ve “Orta Çağ Tarihi” ve gibi ders kitaplarında da hem Kırgız tarihi, hem de genel Türk dünyası tarihi konuları yer almaya başlamıştır. Ancak, yine de Türkiye cumhuriyeti tarihi konusundaki bilgilere pek yer verilmezken, Osmanlı Türklerinin “baskıncı/işgalci” olarak nitelendirilmesi ve onlar hakkındaki negatif anlatılardan, tarih yazarlarının bu konudaki önceki görüş ve
fikirlerin etkisinden kurtulamadıkları görülmektedir. Türk dünyasının birleşmesi, ilişkilerinin pekiştirilmesi açısından Türkiye ve diğer Türk Cumhuriyetlerinin tarihi, kültürü, dili, dini konusunun anlatımında ortaokul ve lise ders kitaplarında “eski” anlatıma bağlı kalınması, bu konulara yeterli ölçüde yer verilmeyişi ve bu
halkların kardeş topluluklar olduğunun vurgulanmayışı ciddi bir eksikliktir.
Bu bildiride tarih ders kitaplarında Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyetinin tarihi 1990lı yıllardan önce ve sonra olmak üzere iki başlık altında değerlendirilecek, mevcut eksikliğin giderilmesi konusunda olası çözüm yolları önerilecektir.