Ölümle Ölümsüzleşen Şair: Yunus Emre

Abstract

Türk dilinin ölümsüz şairlerinden Yunus Emre, yaşamı çok iyi anlayan, bu anlayış ışığında ölüm gerçeğini, var oluşunun iliklerinde hissederek en etkili şekilde ifade eden bir söz ustasıdır.
Ölüm, Yunus’u ölümsüzlüğe götüren temaların başında gelir. Onun şiirlerinde ölüm, hem insanın fâni oluşunu gözler önüne seren en önemli belge hem de Allah’a kavuşmayı sağlayan nurlarla kaplı bir merdivendir. Yunus Emre, fâni âlemin tek gerçeği olan ölümü, olumlu ve
olumsuz taraflarıyla ele alır, ölüm ve ölümle ilgili kavramlar için çeşitli ifadeler kullanır. Bu ifadeler gösterişten uzak, bir o kadar da etkileyici ve felsefi anlamda düşündürücüdür. O, ‘Azrail pençesi’ olarak ifade ettiği ölümü, ‘ecel ökçesi’ olarak görür, ‘yakasız gömlek’ giydirilerek ‘ağaçtan at’a bindirilen insanın fâni dünya yolculuğu, bir toprak yığınının başına dikilen ‘hece taşı’ ile son bulur. Ölüme dair kullandığı ifadeler/ tabirler, onun Türkçeye olan üstün hâkimiyetinin de en güzel ispatıdır. Bu ifadelerden hareketle Yunus’un, ölümü kısa ve net ifadelerle başarılı bir şekilde somutlaştırdığını, fâni olanı baki olacak şekilde, dilde özetlediğini söyleyebiliriz. Bildirimizde, Yunus Emre Divanı’nda yer alan şiirlerdeki ölüm temasını, şairin ölüm için kullandığı ifadeler ışığında inceleyeceğiz. Ölümle ilgili olarak kullandığı sözlerden ve söz öbeklerinden örnekler verecek, bu ifadelerden yola çıkarak şairin dili kullanış biçimine ve ölüm hakkındaki düşüncelerine farklı bir pencereden bakmaya çalışacağız.