Orhan Pamuk’un Beyaz Kale Romanında Ayna Oyunları

Abstract

Genelde ayna varlıkların görüntüsünü yansıtan ya da süs olarak kullanılan eşyalardan biri olarak düşünülür. Aynanın en önemli fonksiyonlardan biri; kişinin kimliğini bulmasını ve duygusal kişiliğini yaratmasını sağlamaktır. İnsan, aynaya baktığında kendini, neyin kendisini özel kıldığını ve kim olduğunu düşünürken bulur. Orhan Pamuk’un ‘Beyaz Kale’ romanında çeşitli ayna motifleri gösterilmektedir.
Ayna metaforu bütün roman boyunca okuyucuya değişik tarzlarda sunulmaktadır. Yalnız yazar aynayı madde olarak hemen kullanmıyor. Önce yavaş yavaş okuyucuyu hazırlıyor. Sadece köle tarafından fark edilen benzeyişle başlayan roman, iki kahramanın birbirinin yerine geçmesi ile sonlanıyor. Bu şekilde roman boyunca okuyucu bir çeşit ayna metaforu veya ayna motifleri görmektedir. Bu motiflerin önemli
birkaç amacı vardır. İlk olarak, Orhan Pamuk’un aynaları, kölenin ve Hoca’nın ilişkisini (köle-efendi diyalektiğini) gösteriyor. Köle ve Hoca birbirleriyle çok sıkı bir ilişki içerisindedirler. Köle, Hoca’ya maddi olarak bağlıyken Hoca, kölenin bilinçaltına bağlanmıştır. İkinci ve daha dar kapsamlı olan amacı farklı kültürlerden gelen fakat aynı meslek sahibi olanların benzerliklerini göstermektedir. Üçüncü ve en önemli amacı
ise; Batıdaki ve Doğudaki insanların, İslam ve Hristiyanlığın yani okuyucuya göre farklı kültürlerin arasında gerçekten de hiçbir farklılık olmadığını göstermektir. Bu yüzden ‘Beyaz Kale’ sadece edebiyat bakımından değil aynı zamanda toplumbilimi, psikoloji ve beşeri bilimler bakımlarından da önemli bir romandır.