Kutadgu Bilig’de Âyet ve Hadisler

Abstract

Bilinen ilk Türk-İslâm eseri olan Kutadgu Bilig, bilinen ilk Türk-İslâm şairi Yusuf Has Hacib tarafından H. 462 (1069-1070) yılında Kaşgar’da saltanat süren Karahanlı hükümdarı Tavgaç Ulug Bugra Kara Han Ebu Ali Hasan b. Süleyman Arslan Kara Han’a ithaf edilmiştir.
Türk edebiyatındaki ilk mesnevî örneği olup aruz ölçüsüyle yazılan ilk eserdir. 18 ayda tamamlanabilen bu eser, Karahanlı (Hakaniye) Türkçesiyle kaleme alınmıştır. Arapça veya Farsça kelimeler oldukça azdır. Bu eserde Türk milletinin hayatına geniş yer verilmiştir. Bunların içinde pek çok sözün kaynağının âyet ve hadislere dayanması esere ayrı bir değer katar ve ilk Türk-İslâm eseri olan Kutadgu Bilig, değerler bakımından İslâmiyet’e dayanır.
İslâmiyet’e dayanan bu muhteşem eserde, mânâsını âyet ve hadislerden alan, iktibas veya telmih yapılan beyitler incelenmiştir. Beyitler incelenirken özellikle nasihatlerin bulunduğu kısımlarda ve hüküm bildiren beyitlerde âyetlerden faydalanıldığını görülmüştür. Bazı beyitlerde âyet manasının bütünü, bazılarında bir parçası bulunmaktadır.