“Dilde En Az Çaba İlkesi” Üzerine
Abstract views: 2114 / PDF downloads: 6225Keywords:
En az çaba ilkesi, dil ekonomisi, eksiltiAbstract
En yetkin iletişim aracı olan dil, sistemli çalışmasını bazı kurallarla örülmüş olmasına borçludur. Bu kurallardan biri de “en az çaba ilkesi” terimiyle ifade edilmektedir. “Dilde tutumluluk, dil ekonomisi” gibi adlarla da bilinen bu ilkeye göre, gereksiz yapılardan, tekrarlardan
kaçınmak; sözü dolaysız ve ekonomik ama etkili biçimde söylemek gerekmektedir. Çünkü iletişimde en kısa yoldan hedefe ulaşmak esastır. Türkçede de dilde ekonomi sağlamak, zamandan ve emekten tasarruf etmek için pek çok yöntemin benimsendiği görülür. Bu amaçla, örneğin, sıfır tekrar yoluyla gereksiz birimler derin yapıda bırakılır ya da eksik tekrara başvurularak daha kısa birimler tercih edilir; alıcının bildiği tanımlı birimler kullanılır; kimi bilgiler, dil dışı göndermeler devreye sokularak sezdirilir; deyim ve atasözlerinden yararlanılır; konuşmada ve yazıda bazı ses olaylarıyla kısaltmalara gidilir; kimi zaman sözcükler, yerlerini eklere bırakır; kimi zaman da ekler düşer. İşte bu çalışma, her dilde doğal biçimde gerçekleşen en az çaba ilkesinin dilimizde nasıl işletildiğine, tasarruf adına Türkiye Türkçesinin, kurallar çerçevesinde, hangi yöntemlere başvurduğuna değinerek dil ekonomisini açıklamayı amaçlamaktadır.